รองศาสตราจารย์ดร.ธณัฏฐ์คุณ มงคลอัศวรัตน์ ได้เข้าศึกษาระดับวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาเคมี และวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเคมีอินทรีย์ จาก คณะวิทยาศาสตร์ ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2518 ถึง พ.ศ. 2524 และสำเร็จการศึกษาสูงสุด ดุษฎีบัณฑิต สาขา Chemistry จาก Queen’s University ประเทศสหราชอาณาจักร ปัจจุบันท่านดำรงตำแหน่ง ผู้ช่วยอธิการบดี สถาบันบัณฑิตศึกษาจุฬาภรณ์ กรรมการมูลนิธิจุฬาภรณ์และนายกสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ รวมถึงตำแหน่งต่าง ๆ ที่สำคัญในหลากหลายตำแหน่ง
ด้านความสำเร็จในหน้าที่การงานหรือวิชาชีพ เคยดำรงตำแหน่งคณบดีคณะวิทยาศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (3 วาระ) นายกสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์1 วาระและนายกสมาคมเคมีแห่งประเทศไทย ในพระอุปถัมภ์ของ ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณอัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี 1 วาระ ด้านกิจกรรมหรือประโยชน์ที่เคยทำให้แก่คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล หลังจากจบการศึกษาแล้ว อาทิเช่นประธานอนุกรรมการจัดหารายได้การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งที่ 49 พ.ศ. 2560 โดยคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลเป็นเจ้าภาพ กรรมการวิพากย์หลักสูตรนานาชาติสาขานวัตกรรมเคมีและเทคโนโลยี และบริจาคเงินส่วนตัวสนับสนุนการแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ครั้งที่ 49 พ.ศ. 2560 คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลเป็นเจ้าภาพ
ด้านคุณประโยชน์ที่เคยทำให้แก่ประเทศไทยหรือในระดับนานาชาติ
ด้านคุณประโยชน์ที่ทำให้ในระดับนานาชาติคือการค้นพบสารเคมีตัวใหม่ที่ใช้ตรวจสอบลายนิ้วมือแฝงบนกระดาษ ที่มีประสิทธิภาพสูง โดย Queen’s University จดสิทธิบัตรจำนวน 3 ฉบับของโลก ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศแคนาดา ของ “สารเคมีที่ใช้ตรวจสอบลายนิ้วมือแฝงบนกระดาษ” “Fingerprint Reagent” 1,8-Diazafluoren-9-one (DFO) ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อวงการพิสูจน์หลักฐานทั่วโลก ด้านคุณประโยชน์ที่ทำให้ระดับชาติได้มีโอกาสเป็น กรรมการสาขาเคมีผลิตภัณฑ์ธรรมชาติและวิทยาศาสตร์พอลิเมอร์โครงการความร่วมมือระหว่างไทย-ญี่ปุ่น (พ.ศ. 2541 - 2547) คณะทำงานสรรหาและเชิดชูเยาวชนดีเด่นแห่งชาติและผู้ทำคุณประโยชน์ต่อเยาวชนสาขาคณิตศาสตร์วิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์เทคโนโลยีและสิ่งประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์ ของสำนักงานส่งเสริมสวัสดิภาพและพิทักษ์เด็ก เยาวชน ผู้ด้อยโอกาส คนพิการ และผู้สูงอายุประจำปี พ.ศ. 2546 - 2548 คณะทำงานสรรหาและเชิดชูเยาวชนดีเด่นแห่งชาติและผู้ทำคุณประโยชน์ต่อเยาวชน สาขาสิ่งประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์ของสานักงานส่งเสริมสวัสดิภาพและพิทักษ์เด็ก เยาวชน ผู้ด้อยโอกาส คนพิการ และผู้สูงอายุประจำปี พ.ศ. 2546 - 2556 ประธานคณะกรรมการกลั่นกรองข้อสอบคัดเลือกเข้ามหาวิทยาลัยระดับประเทศวิชาเคมี ประจำปีการศึกษา 2548 ประธานอนุกรรมการจัดส่งเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ สสวท. ปี พ.ศ. 2546 - 2548 ประธานอนุกรรมการจัดการแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศครั้งที่ 31 พ.ศ. 2542 ณ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เพื่อเฉลิมฉลองในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระชนมายุครบ 72 พรรษา (ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน มีประเทศที่เข้าร่วมการแข่งขัน 53 ประเทศ) กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการโครงการพัฒนาอัจฉริยภาพทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีปี 2546 หัวหน้าคณะนำเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ณ ประเทศนอร์เวย์ปี พ.ศ. 2537 รองหัวหน้าคณะนำเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ณ ประเทศอิตาลี ปี พ.ศ. 2536 ที่ปรึกษาคณะเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ณ ประเทศสหรัฐอเมริกา ปี พ.ศ. 2535 วิทยากรอบรมเข้มวิชาเคมีอินทรีย์โครงการจัดส่งเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ปี พ.ศ. 2533 - 2541 กรรมการจัดการประชุมนานาชาติ International Union of Pure and applied Chemistry ในหัวข้อ Biodiversity and Bioresources Conservation and Utilisation ระหว่างวันที่ 23 – 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 ณ จังหวัดภูเก็ต กรรมการสอบคัดเลือกผู้สมัครรับทุนโครงการพสวท ระดับปริญญาตรี โท เอก ศึกษา ณ ต่างประเทศ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีปี พ.ศ. 2539 2540 2543 ประธานคณะทำงานโครงการจัดทำมาตรฐานโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ ปี พ.ศ. 2550 สมศ รองประธานโครงการความร่วมมือไทย-อินเดีย ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ สวทช ปี พ.ศ. 2547 อนุกรรมการโครงการจัดส่งเยาวชนไทยไปแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ ปี พ.ศ. 2535 - 2552 กรรมการออกข้อสอบและดำเนินการแข่งขันวิทยาศาสตร์ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย “เพชรยอดมงกุฎ” ของสมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี วัดไตรมิตรวิทยาราม ปี พ.ศ. 2548 - 2555 ประธานดำเนินการคัดเลือกคนไทย 100 คน ไปอบรมด้านเทคโนโลยีสารสนเทศของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ณ INFOSYS Leadership Institute, Mysore, India 24 พฤศจิกายน 2547 - 9 มีนาคม ปี พ.ศ. 2548 ประธานคณะกรรมการออกข้อสอบคัดเลือกเด็กอัจฉริยภาพทางวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาปีที่ 3 และ 6 ของ สสวท ปี พ.ศ. 2545 - 2547 นายกสมาคมเคมีแห่งประเทศไทย ในพระอุปถัมภ์ของ ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์อัครราชกุมารีกรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารีปี พ.ศ. 2546 - 2548 ผู้ทรงคุณวุฒิบัญชีรายชื่อประธาน/กรรมการประกันคุณภาพการศึกษาภายในระดับมหาวิทยาลัยระดับคณะและระดับหลักสูตรของ สกอ ปี พ.ศ. 2557 - 2563 ผู้ทรงคุณวุฒิบัญชีรายชื่อประธานกรรมการประกันคุณภาพการศึกษาภายในระดับหลักสูตร TQR ของ สกอ ปี พ.ศ. 2560 - 2563 กรรมการสภาวิชาชีพวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 2 วาระ
ปัจจุบันนี้ได้มีโอกาสเป็นผู้ทรงคุณวุฒิบัญชีรายชื่อกรรมการประกันคุณภาพการศึกษาระดับหลักสูตร CUPT ทปอ ปีพ.ศ. 2564 - ปัจจุบัน ผู้ทรงคุณวุฒิวิพากษ์หลักสูตรเคมีและเคมีประยุกต์ของมหาวิทยาลัยต่าง ๆ เช่น มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง นายกสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ กรรมการมูลนิธิจุฬาภรณ์ กรรมการมูลนิธิส่งเสริมโอลิปิกกวิชาการ (สอวน) กรรมการมูลนิธิสายธาร รองประธานศูนย์ส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษา ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ (ส.อ.ว.น.) สาขาวิชาเคมี กรุงเทพมหานคร (โรงเรียน บดินทร์เดชา สิงห์ สิงหเสนี) ปีพ.ศ. 2543 - ปัจจุบัน กรรมการประจำคณะวิทยาศาสตร์ ประเภทผู้ทรงคุณวุฒิ มหาวิทยาลัยบูรพา ปี พ.ศ.2553 - ปัจจุบัน กรรมการประจำคณะวิทยาศาสตร์ ประเภทผู้ทรงคุณวุฒิ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรรมการประจำคณะวิทยาศาสตร์ ประเภทผู้ทรงคุณวุฒิ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ปี พ.ศ. 2566 - ปัจจุบัน
รางวัลที่เคยได้รับได้แก่ โล่เกียรติยศเชิดชูเกียรติของ มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์ ผลงานวิจัยสิทธิบัตรเรื่อง Fingerprint Reagent พระราชทานโดย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ปี พ.ศ. 2550 บุคคลผู้ทำคุณประโยชน์ต่อเยาวชนสาขาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี เนื่องในวันเยาวชนแห่งชาติ ปี พ.ศ. 2549 จาก สำนักงานส่งเสริมสวัสดิภาพและพิทักษ์เด็ก เยาวชน ผู้ด้อยโอกาส คนพิการและผู้สูงอายุ บุคคลตัวอย่างประจำปี พ.ศ. 2544 สาขา ส่งเสริมพัฒนาการศึกษาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ของมูลนิธิเพื่อสังคมไทย ศิษย์เก่าบัณฑิตวิทยาลัยดีเด่น มหาวิทยาลัยมหิดล ปี พ.ศ. 2549 รางวัลวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มูลนิธิโทเร ครั้งที่ 9 พ.ศ. 2545
ด้วยเกียรติประวัติอันทรงคุณค่า ผลงานที่ดีเด่น และคุณูปการต่อคณะฯ และต่อประเทศชาติ ในด้านวิทยาศาสตร์ อย่างต่อเนื่อง คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลจึงขอประกาศยกย่อง รองศาสตราจารย์ ดร.ธณัฏฐ์คุณ มงคลอัศวรัตน์ เป็นศิษย์เก่าดีเด่นคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ประจำปี พ.ศ. 2567