คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ส่งต่อความห่วงใยสู่สังคม ผ่านกิจกรรมสอนผลิตแอลกอฮอล์เจลล้างมือ DIY ต้าน COVID-19

สถานการณ์การระบาดของโคโรนาที่ยังคงมีผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทั่วโลก ทำให้เกิดกระแสความตื่นตัวในการป้องกันโรคด้วยการสวมใส่หน้ากากอนามัย ประกอบกับการล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล (Alcohol gel) ซึ่งสะดวกต่อการใช้งานและการพกพามากกว่า รวมถึงประสิทธิภาพของแอลกอฮอล์เจลที่มีส่วนประกอบหลักเป็นเอทิลแอลกอฮอล์ (Ethyl alcohol) สามารถออกฤทธิ์ทำให้โปรตีนเสียสภาพและทำให้เยื่อหุ้มเซลล์แตก ทำลายเชื้อไวรัสชนิดมีชั้นไขมันหุ้ม (Lipophilic viruses) ได้ เช่น ไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Influenza virus) ไวรัสเริม (Herpes virus) ไวรัสเอชไอวี (HIV) รวมถึงไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (COVID-19) ด้วย ส่งผลให้แอลกอฮอล์เจลกลายเป็นสินค้าหายาก บริษัทห้างร้านต่าง ๆ ที่จัดจำหน่ายต้องจำกัดจำนวนการซื้อต่อคน เพื่อกระจายสินค้าให้กับผู้ซื้อได้อย่างทั่วถึง

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล จึงจัดโครงการ University Social Responsibility หรือ USR ส่งต่อความห่วงใยสู่สังคมด้วยการถ่ายทอดองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เสริมสร้างสุขภาวะต้าน COVID-19 ผ่านกิจกรรมสอนผลิตแอลกอฮอล์เจลล้างมือความเข้มข้น 70% แบบ DIY โดยมีงานบริหารและธุรการ ร่วมกับกลุ่มนักวิจัยนำโดย รองศาสตราจารย์ ดร. ภก.สัณหภาส สุดวิลัย อาจารย์ประจำภาควิชาสรีรวิทยา มาเป็นวิทยากรผู้ให้ความรู้ความเข้าใจถึงขั้นตอนในการผลิตแอลกอฮอล์เจลที่ถูกต้องสำหรับใช้งานเองแก่บุคลากรคณะวิทยาศาสตร์กว่า 60 คน ณ ห้อง N500 ชั้น 5 อาคารชีววิทยาใหม่ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พญาไท ในวันพฤหัสบดีที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2563 เวลา 09:00 – 12:00 น. ซึ่งแอลกอฮอล์เจลที่ผลิตขึ้นนั้น คณะวิทยาศาสตร์ ได้มอบให้กับผู้เข้าร่วมกิจกรรมนำไปใช้เพื่อเสริมสร้างสุขอนามัยที่ดี และนําส่วนหนึ่งไปมอบแด่คู่ความร่วมมือ เช่น โรงเรียนสามเสนวิทยาลัย หอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล 

สำหรับสูตรการผลิตแอลกอฮอล์เจล 1 ลิตร ให้มีความเข้มข้น 70% โดยปริมาตรในน้ำนั้น รองศาสตราจารย์ ดร. ภก.สัณหภาส สุดวิลัย ได้ปรับปรุงสูตรเพื่อให้มีความชุ่นชื้นเหมาะกับการใช้ล้างมือบ่อยๆ โดยมีส่วนประกอบ ได้แก่

1. Carbopol 940   3 กรัม
2. น้ำเปล่า (น้ำกลั่น หรือ DI)   250 มิลลิลิตร
3. Ethyl alcohol (95%)   740 มิลลิลิตร
4. Propylene glycol (PG)   10 มิลลิลิตร
5. Triethanolamine   3 กรัม (ประมาณ 2.6 มิลลิลิตร)
6. สี/กลิ่น (ตามชอบ)                      

วิธีการทำแอลกอฮอล์เจลนั้นแบ่งเป็น 5 ขั้นตอน ขั้นตอนแรกโปรย Carbopol 940 ทีละน้อยลงไปในน้ำรอจนเปียก ข้อสำคัญคือต้องรอให้ Carbopol 940 ละลายน้ำโดยห้ามกวน ไม่เช่นนั้นแอลกอฮอล์เจลที่ได้จะไม่เนียนเป็นเนื้อเดียวกัน จากนั้นจึงเติม Ethyl alcohol คนต่อจน Carbopol 940 กระจายตัว แล้วจึงเติม Propylene glycol คนจนเข้ากัน ต่อด้วยเติม Triethanolamine ทีละน้อย โดยระหว่างเติมสารให้คนให้เข้ากันเบาๆ อย่างสม่ำเสมอ ปิดท้ายด้วยการแต่งสี กลิ่น ตามชอบ แอลกอฮอล์เจลที่ได้สามารถเจือจางด้วย Ethyl alcohol (95%) เพื่อให้ได้ความหนืดตามต้องการ

ทั้งนี้ การหมั่นล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล เช่น ก่อนทานอาหาร หลังเข้าห้องน้ำ หลังเดินทางไปในสถานที่พลุกพล่าน หรือเมื่อมือสกปรก ควรปฏิบัติร่วมกับการไม่นำมือมาสัมผัสตา จมูก ปาก โดยไม่จำเป็น ไอจามปิดปากปิดจมูก ไม่ใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น หลีกเลี่ยงการเข้าไปตลาดค้าสัตว์มีชีวิต การสัมผัสหรืออยู่ใกล้ชิดกับสัตว์ การใกล้ชิดผู้ที่มีอาการป่วย พื้นที่แออัด และการเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยงด้วย ได้แก่ สาธารณรัฐประชาชนจีน ฮ่องกง มาเก๊า ไต้หวัน เกาหลีใต้ (แทกู, คย็องซังเหนือ, คย็องกี, คย็องซังใต้, ปูซาน, โซล) ญี่ปุ่น (ฮอกไกโด, โตเกียว, ไอจิ, วากายามะ, คานางาวะ, ชิบะ, โอกินาวา, เกียวโต, โอซากา) สิงคโปร์ อิตาลี อิหร่าน ฝรั่งเศส และเยอรมัน หรือใส่หน้ากากอนามัยหากเลี่ยงไม่ได้ หากมีอาการไข้และอาการผิดปกติทางระบบหายใจหลังเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยง 2 – 14 วัน สามารถโทรศัพท์สอบถามอาการได้ที่ สายด่วนกรมควบคุมโรค 1422 และควรรีบพบแพทย์พร้อมแจ้งประวัติการเดินทาง นอกจากนั้นควรติดตามประกาศจากกรมควบคุมโรค และองค์การอนามัยโลกอยู่เป็นระยะ 

ตรวจสอบโดย นางสาวปนิดา พยุหกฤษ
เขียนข่าว: นางสาวปัณณพร แซ่แพ
ภาพกิจกรรม: นายมานะ ไผ่มณี
เว็บมาสเตอร์: นางอริศรา รักษ์ดำรงธรรม