รางวัลเกียรติยศ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ศาสตราจารย์ ดร. ยงค์วิมล เลณบุรี
(Professor Dr. Yongwimon Lenbury)

เมธีวิจัยอาวุโส สกว. ปี พ.ศ. 2542 สาขาคณิตศาสตร์

ประวัติส่วนตัว

เกิดเมื่อวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2495 ที่กรุงเทพฯ สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาจาก โรงเรียนสาธิตปทุมวัน และโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา จบการศึกษาระดับปริญญาตรี ในปี พ.ศ. 2519 และปริญญาโท ในปี พ.ศ. 2521 ด้านคณิตศาสตร์ประยุกต์ จาก Australian National University ประเทศออสเตรเลีย โดยทุนโคลอมโบ และได้รับรางวัล P. Bok Prize สำหรับนักศึกษาหญิงด้านวิทยาศาสตร์ ที่มีผลการศึกษาดีที่สุด ประจำปี พ.ศ. 2515 จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย ในภายหลังได้จบปริญญาเอกสาขาคณิตศาสตร์ จากมหาวิทยาลัย Vanderbilt แห่งประเทศสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2528

ประวัติการทำงาน

เข้ารับราชการเป็นอาจารย์ ในภาควิชาคณิตศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520 ได้มุ่งมั่นดำเนินงานทั้งในด้านการสอน และการวิจัย จนปัจจุบันมีผลงาน วิชาการเผยแพร่กว่า 30 เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 ได้รับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพ จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ พ.ศ. 2535 เรื่องแบบจำลองของระบบการหลั่งฮอร์โมนคอร์ทิซอล ในร่างกายมนุษย์ ได้รางวัลนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพและคณิตศาสตร์ จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ พ.ศ. 2541 ได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยอย่างต่อเนื่อง ทั้งจาก สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ และ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย ขณะนี้เป็นผู้ร่วมงานวิจัย ในโครงการวิจัยที่ได้ทุนสนับสนุนการวิจัย จาก National University of Singapore ในหัวข้อ Variational Methods for Biomedical Computing และได้รับเชิญเป็นวิทยากร ในห้วข้อที่เกี่ยวข้องกับงานวิจัย ในที่ประชุมนานาชาติ และมหาวิทยาลัยในต่างประเทศอย่างต่อเนื่อง

ผลงานวิจัยโดยสรุป

งานวิจัยด้านการสร้างและวิเคราะห์แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ เป็นการนำทฤษฎีทางคณิตศาสตร์ เกี่ยวกับระบบไม่เชิงเส้น และระบบเชิงพลวัต มาประยุกต์เพื่อสร้างและวิเคราะห์แบบจำลอง ของปรากฎการณ์ในธรรมชาติ โดยเน้นไปในทางด้านชีววิทยา สิ่งแวดล้อม และ แพทยศาสตร์วิทยา จนมีผลงานวิจัยที่ได้รับการเผยแพร่กว่า 30 เรื่อง ซึ่งสามารถแบ่งงานวิจัยได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้

กลุ่มที่หนึ่ง การจำลองเชิงพลวัตของระบบไม่เชิงเส้น ในด้านเทคโนโลยีชีวภาพ ได้มีผลงานในการพิจารณาผลกระทบ ของแฟคเตอร์สำคัญบางประการ ต่อระบบชีวปฎิกรณ์ต่อเนื่อง (continuous bioreactors) เช่น ผลกระทบจาก product ของระบบการหมัก ต่ออัตราการเปลี่ยนแปลงของระดับของเซลล์ และสารอาหาร หรือผลกระทบจากการผันแปร ของความสามารถในการส่งผ่านสารอาหาร ผ่านเนื้อเยื่อเซลล์ อันเนื่องมาจากแรงภายนอก เช่น geomagnetic field variation เป็นต้น ผลจากการวิเคราะห์วิจัย ด้านการจำลองเชิงพลวัตเหล่านี้ มีประโยชน์สำหรับผู้ดำเนินการ ซึ่งจะสามารถควบคุมและจัดการต่อระบบดังกล่าว ได้อย่างมีประสิทธภาพมากขึ้น

กลุ่มที่สอง การจำลองเชิงพลวัตของระบบไม่เชิงเส้นในทางการแพทย์ ได้มีผลงานในการสร้างและวิเคราะห์แบบจำลอง ของหลายๆระบบ ในด้านสรีรวิทยาและอื่นๆ เช่น แบบจำลองของระบบการหลั่งฮอร์โมนคอร์ทิซอลในร่างกายมนุษย์ ซึ่งได้รับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติในปี พ.ศ. 2535 การวิเคราะห์แบบจำลองของกิจกรรมเชิงไฟฟ้า (electrical activity) ของเซลบีต้าในตับอ่อน ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับการหลั่งอินซูลิน ซึ่งควบคุมระดับน้ำตาลในสายเลือด เป็นต้น ผลของการวิจัยดังกล่าว นอกจากจะทำให้เกิดความเข้าใจที่ดีขึ้น เกี่ยวกับระบบเหล่านี้แล้ว ยังเพิ่มสมรรถภาพในการวินิจฉัย ควบคุม และบำบัดโรคได้อย่าถูกต้อง และมีประสิทธิภาพสูงขึ้น แบบจำลองที่สร้างเป็นลักษณะเชิงกลยุทธ์ (strategic models) ซึ่งหากได้นำไปประกอบกับแฟคเตอร์อื่นๆ ให้ครอบคลุมแล้ว ก็จะทำให้เราได้ภาพรวมของระบบที่กำลังศึกษา ซึ่งมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษยชาติ

กลุ่มที่สาม การจำลองเชิงพลวัตของระบบไม่เชิงเส้น ในด้านนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อม ได้มีการดำเนินงานวิจัยอย่างต่อเนื่อง และมีผลงานวิจัยจำนวนหนึ่ง โดยพิจารณากระบวนการที่มีความสำคัญ ทางด้านนิเวศวิทยา ซึ่งขยายมาจากระบบผู้ล่า-เหยื่อ ให้คำนึงถึงผลกระทบจากแฟคเตอร์บางประการ เช่น ผลกระทบจากมลพิษหรือสารพิษในสิ่งแวดล้อม หรือผลกระทบจากการติดพยาธิ ซึ่งจะทำลายความมีเสถียรภาพ ของระบบที่กำลังศึกษา อันจะเกิดผลเสียหายอย่างยิ่งต่อสิ่งแวดล้อม และการดำรงชีวิตของมวลมนุษย์และสัตว์โลก ผลจากการศึกษาเหล่านี้ ยังสามารถให้เป็นข้อมูล สำหรับการตัดสินใจในเชิงนโยบาย ของเจ้าหน้าที่ของรัฐ ที่มีบทบาทสำคัญในการจัดระบบ และวางกฏเกณฑ์ในการควบคุมดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม ให้ควบคู่ไปกับการเร่งพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจ และอุตสาหกรรมของประเทศ

งานวิจัยในอนาคต

งานวิจัยในอนาคต จะเป็นการวิจัยในด้านการจำลองเชิงพลวัต ของระบบไม่เชิงเส้น ทั้งในทางชีววิทยา การแพทย์ และฟิสิกส์ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาวิธีการ (methodology) ใหม่ๆ ในเชิงวิเคราะห์ เพื่อใช้พิจารณาแบบจำลองที่มีความซับซ้อนมากขึ้น ซึ่งวิธีการที่มีอยู่ยังไม่สามารถใช้ได้ดีเท่าที่ควร โดยจะนำทฤษฎีเกี่ยวกับ singular perturbation และ bifurcation theory มาขยายและประยุกต์กับระบบ ในทางการแพทย์ เช่น การแพร่ของเชื้อ HIV และ mechanism ของ bone formation กับผลของฮอร์โมน estrogen เป็นต้น วิธีการวิเคราะห์ที่พัฒนาขึ้นใหม่ ควรจะสามารถพิจารณาระบบอื่นๆ ในทางนิเวศวิทยาและฟิสิกส์ได้เช่นกัน ทั้งนี้จะได้มุ่งดำเนินการวิจัยในลักษณะทีมงาน เพื่อพัฒนานักวิจัยรุ่นใหม่ๆ ที่มีความสามารถสูงทางด้านคณิตศาสตร์ ซึ่งมีความเชื่อมโยง ประยุกต์เข้ากับระบบในธรรมชาติได้อย่างใกล้ชิด ในขณะที่มีความต้องการนักวิจัยทางคณิตศาสตร์ ที่มีความรู้ความสามารถ ในลักษณะดังกล่าว เพิ่มขึ้นอีกเป็นจำนวนมาก การร่วมมือกันระหว่างนักวิจัย ในลักษณะกึ่ง multidisciplinary ที่มีความสนใจในเรื่องที่เกี่ยวข้องกัน จะเป็นหนทางสำคัญ ที่จะนำไปสู่การมีทีมงานวิจัยที่เข้มแข็ง และผลงานวิจัยในระดับนานาชาติต่อไป

จากหนังสือ เมธีวิจัยอาวุโส สกว. 2542. TRF Senior Research Scholar 1999.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. [ISBN 974-89566-0-1] หน้า 18-21